ارتباطات غیرکلامی
ارتباطات غیرکلامی‌برخی از آدم‌ها با قراردادن کف دست بر سینه و پایین آوردن مختصر سر، به دیگران اظهار ارادت و دوستی می‌کنند. این یک عمل ارادی است که فرد براساس قراردادهایی که در اجتماع او وجود دارد پیامی را می‌فرستد. ممکن است شما با فردی شروع به صحبت کنید و ببینید که رنگ رخسار او بتدریج سرخ می‌شود. از این سرخ شدن صورت او نیز پیامی دریافت می‌کنید. اما در اینجا فرستنده این پیام، پیام خود را به صورت غیرارادی می‌فرستد. از همین دو مثال ساده می‌توان دریافت که پیام‌های غیرکلامی، هم ارادی و هم غیرارادی هستند. این پیام‌های غیرکلامی سهم خاصی در دامنه ارتباطات انسانی دارند.
آرتور شولمن، استاد دانشگاه واشنگتن مبحث ارتباط غیرکلامی را در کتاب خود از یادآوری حرکات چارلی چاپلین در فیلم‌های صامت به یادماندنی او آغاز می‌کند و می‌نویسد که در دوره فیلم‌های صامت، چارلی چاپلین توانست با تماشاگران خود، بدون کلام ارتباط برقرار کند. دست‌های او، چهره او، راه رفتن مضحک و لباس‌هایش همه، پیام‌های او را منتقل می‌کردند. فیلم‌های صامت چارلی چاپلین فقط گاهی نیاز به زیرنویس داشتند.
آرتور شولمن و همکارانش می‌نویسند: «زبان گفتار، نشانه‌یی از هوشیاری انسان است به همین ترتیب ارتباط غیرکلامی نیز شامل حرکات و اشارات ارادی است، ضمن آنکه شامل حرکات غیرارادی مثل تغییر در اندازه مردمک نیز هست. علایمی که به آنها علایم خودکار می‌گویند و حرکاتی که فقط تا حدودی تحت نظارت ارادی ما هستند. مثل آنچه چهره، تن صدا، وضع پا و فاصله فیزیکی دیگران به ما می‌گوید وجود فاصله بین فرستنده و گیرنده پیام، خود نوعی پیام است.
قبل از تکامل شیوه‌های ارتباط کلامی از سوی انسان، ارتباط بدنی از قسمت‌های اصلی سیستم ارتباطی بوده است. اکنون نیز حرکات بدنی یکی از وسیله‌های اصلی برای انتقال پیام در ارتباطات انسانی است. زیرا سخن گفتن به تنهایی قادر به انجام آن نیست.
اما بررسی اینگونه ارتباطات و بویژه این نوع پیام‌ها، به سادگی بررسی پیام‌های نوشتاری یا گفتاری نیست بلکه باید روش‌ها و فرمول‌هایی برای ضبط و یادداشت‌برداری از ارتباطات غیرکلامی ایجاد کرد. در حالی که اکثر فعالیت‌های فردی یا میان کنش‌های موجود در جامعه، به وسیله نمادهای گفتاری و تصویری انجام می‌گیرد، بیشتر ارتباطات معنی‌دار نیز به شکل غیرکلامی صورت می‌پذیرد. ارتباط غیرکلامی، انتقال معنی در غیاب صدای نمادین است. ارتباط غیرکلامی را عموما زبان صامت می‌خوانند.
بر طبق یک نظریه، ارتباط غیرکلامی را به این صورت می‌توان طبقه‌بندی کرد:
۱. حرکات بدنی یا رفتار جنبشی: این طبقه شامل ژست‌ها، اداها و سایر حرکات بدنی از جمله حالت چهره، حرکت چشم و حرکت وضعی است.
۲. فرازبان: این طبقه شامل کیفیات صدایی (انسان)، فقدان سلاست در گفتار، خنده، خمیازه و خرخر است.
۳. برداشت از مجاورت (مکان): این طبقه در برگیرنده استفاده و درک و دریافت انسان از فضا یا مکان فیزیکی است.
۴. حس بویایی
۵. حساسیت پوست به لمس و حرارت
۶. استفاده از مصنوعات: این طبقه شامل چیزهایی از قبیل لباس و لوازم آرایشی زینتی است.
ارتباط غیرکلامی پایبند فرهنگ است. معنی این سخن آن است که ارتباط غیرکلامی بطور غریزی در طبیعت انسان نیست. این ارتباط، رفتاری است آموخته شده که از طریق فرآیند جامعه‌پذیری غیررسمی فراهم آمده است و از همین رو است که ارتباط غیرکلامی از یک فرهنگ تا فرهنگ دیگر، عملکرد و رفتاری مشخصا متفاوت دارد.
